Agresja i Autoagresja

  Agresja i Autoagresja

  Wiemy już, że emocje są dla nas ważnymi drogowskazami w życiu. Odpowiedzialne są między innymi za regulowanie nagromadzonej w organizmie energii (napięcia emocjonalnego). Kiedy nie pozwalamy sobie na przeżywanie emocji bo jest to z nami niezgodne lub ich nie zauważamy nasz organizm próbuje to obejść i poradzić sobie z emocjami inaczej.

Tłumienie emocji a narastanie emocji
Podczas tłumienia emocji paradoksalnie mamy mniejszą kontrolę nad nimi. Dochodzi do częstszego i większego pobudzenia organizmu, co może prowadzić do frustracji i problemów somatycznych. Każda nowa trudna emocja odczuwana jest silniej, bo nakłada się na pozostałe, które są nierozwiązane. To z kolei prowadzi do poczucia bezradności i braku kompetencji, czujemy, że nie mamy kontroli nad wyrażaniem emocji, jesteśmy rozchwiani, rozdrażnieni, nie panujemy nad płaczem, częściej odczuwamy niepokój, smutek, wstyd i poczucie winy.
 
Próbując sobie poradzić „wybieramy” wciąż te same sposoby, które nam nie służą np. może dojść do zachowań agresywnych kierowanych na zewnątrz - wybuchów złości, krzyków, agresji fizycznej, słownej (u dzieci często występują takie objawy jak gryzienie, kopanie, plucie czy również krzyk jako forma protestu np. na jakiś zakaz) lub zachowań autoagresywnych, czyli kierowania do wewnątrz - samookaleczania, bicia, drapania, obrażania siebie w myślach, umniejszania sobie. Do reakcji autoagresywnych u maluchów należą między innymi takie zachowania jak wyrywanie sobie włosów, obgryzanie paznokci czy uderzanie głową o twarde powierzchnie.

Złość jest jedną z częstych przyczyn występowania zachowań agresywnych i autoagresywnych, ale oczywiście nie jedyną.

  Na czym polega agresja?
Agresję rozumiemy jako zachowanie wywołane chęcią skrzywdzenia, zaszkodzenia lub zniszczenia. Jej celem jest wyrządzenie krzywdy psychicznej, fizycznej, realnej lub symbolicznej. (Nie jest to jednak to samo co przemoc, osoba stosująca przemoc, dąży do utrzymania władzy w relacji, do bycia osobą dominującą, przemoc jest również bardziej intensywna). 

  Wyróżniamy agresję instrumentalną czyli taką, kiedy dążymy do czegoś upragnionego za wszelką cenę, z premedytacją, spowodowanie krzywdy jest środkiem do osiągnięcia celu np. dziecko bije kolegę by zabrać mu ulubioną zabawkę, którą chce się pobawić.

Z kolei agresja wroga to celowy zabieg, impulsywny i kierowany złością, jej celem jest zadanie bólu drugiej osobie, w wyniku zemsty czy dominacji, np. dziecko bije kolegę, bo tamten zabrał mu książkę.

W pierwszym przypadku możemy mówić o kontrolowanym zachowaniu, natomiast w drugim mamy do czynienia ze spontaniczną decyzją.
 
Złożony problem autoagresji
W przypadku autoagresji temat jest bardziej złożony, gdyż za autoagresję uznajemy zarówno patologiczne zachowania np. cięcie skóry czy przypalanie jak i zachowania potencjalnie uznawane za zdrowe, np. ćwiczenia fizyczne ponad siły, zabiegi kosmetyczne czy chirurgiczne uszkadzające ciało, sporty ekstremalne uprawiane w sposób impulsywny - widzimy tu jednak dość płynną granicę między dbaniem o siebie a samouszkodzeniem.

Do zachowań autodestrukcyjnych zaliczyć można także: zaburzenia odżywiania (bulimia, anoreksja, otyłość), nałogi, obgryzanie paznokci i opuszków palców, przymus uszkadzania skóry (drapanie, rozdrapywanie ran, gryzienie warg) oraz przymus wyrywania sobie włosów (z brwi, rzęs, z głowy, a następnie niejednokrotnie zjadanie ich). Także wszystkie ryzykowne zachowania, czyli prowokowanie sytuacji, podczas których coś złego może się stać (ryzykowne zachowania seksualne, ryzykowna jazda samochodem).

Różne oblicza autoagresji
Wyróżnić można zatem autoagresję bezpośrednią (bicie, samookaleczenie, samooskarżanie) oraz pośrednią (jednostka wymusza, prowokuje i poddaje się agresji innych). Występuje także podział na werbalną i niewerbalną. Autoagresja werbalna polega na zaniżaniu swej samooceny, poprzez wmawianie sobie własnej małej wartości, częstą krytykę siebie i swojego zachowania. Autoagresja niewerbalna to wszelkie uszkodzenia ciała.

Przyczyny autoagresji
Oczywiście przyczyn autoagresji jest wiele, ale najczęstsze z nich to: doświadczenia urazowe w dzieciństwie lub życiu dorosłym - przemoc, poniżanie, zaniedbanie, ignorowanie potrzeb, niewłaściwe zachowania rodziców - nadopiekuńczość, odrzucenie, nadmierne wymagania i krytycyzm, trudna sytuacja ekonomiczna - ubóstwo, bezrobocie, problemy alkoholowe, śmierć rodziców, rozwód, w końcu towarzyszy uzależnieniom i chorobom psychicznym.

Jeśli uznasz, że ty lub twoje dziecko nie radzicie sobie z emocjami, zachowujecie się agresywnie lub autoagresywnie rozważ wizytę u psychologa czy psychoterapeuty.

#Frustracja, #Problemy, #Tłumienie, #Zdrowie, #Agresja, #Autoagresja, #Samookaleczanie, #Bezradność

Opracowała: mgr Klaudia Radecka
•    Anderson, C. A., Bushman, B. J. (2002). Human aggression. Annual review of psychology, 53(1), s. 27-51.
•    Barlow, D. H. (2004). Anxiety and its disorders: The nature and treatment of anxiety and panic. Guilford press.
•    Deschênes, S. S., Dugas, M. J., Fracalanza, K., & Koerner, N. (2012). The role of anger in generalized anxiety disorder. Cognitive Behaviour Therapy, 41(3), s. 261-271.
•    Sawaściuk E. (2003). Autoagresja. Czasopismo: Niebieska Linia (2)
•    Ekman P., Davidson R.J. (2002). Natura emocji. Podstawowe zagadnienia. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
•    Jucewicz A. Czując. Rozmowy o emocjach.