Czym jest lęk

Czym jest lęk?

Lęk - czyli dobrze znany każdemu z nas stan emocjonalny, przez wielu kojarzony negatywnie lub wręcz nieakceptowany.

Zarówno lęk, strach jak i inne „negatywne” emocje są nam potrzebne do życia. To normalne, że każdy z nas ich doświadcza w większym lub mniejszym stopniu. Dzięki nim wiemy, że coś może nam zagrażać i w związku z tym możemy się ochronić przed skutkami tego zdarzenia, pokonywać przeszkody i się adaptować. Problem pojawia się wtedy, gdy strach i lęk zaczynają dominować w naszym życiu i są zbyt silne oraz pojawiają się nieadekwatnie do zaistniałej sytuacji.

Czym lęk różni się od strachu?
Przede wszystkim powinniśmy zróżnicować uczucie lęku i strachu, pojęcia te często są używane zamiennie lecz różnią się między sobą. „Strach jest podstawową, automatyczną reakcją na konkretny obiekt, sytuację lub okoliczności, obejmującą rozpoznanie rzeczywistego lub potencjalnego zagrożenia” (Clark, Beck, 2018).

W psychologii rozróżniamy lęk jako cechę i lęk jako stan. Lęk jako stan tym różni się od strachu, że trwa dłużej, jest trwalszy, bardziej złożony i co najważniejsze, ukierunkowany na przyszłość. Najczęściej opiera się o strach pierwotny, który go powoduje i podtrzymuje (odkrycie go jest jednym z ważniejszych punktów każdej psychoterapii zaburzeń lękowych).

Dotyczy niemożliwych do przewidzenia i opanowania sytuacji/okoliczności czy zdarzeń, które w mniemaniu danej osoby są dla niej zagrażające. Innymi słowy, odczuwamy lęk przed wyobrażonymi przyszłymi, niepomyślnymi dla nas zdarzeniami czy katastrofą a powstaje on w wyniku naszego doświadczenia, naszych przeżyć i nastawienia. Najbardziej charakterystycznym sposobem myślenia prowadzącym do lęku jest myślenie: „a co będzie, jeśli?”

Dla przykładu lęk przed wystąpieniem publicznym, który występuje np. w fobii społecznej może mieć swoje podłoże w strachu przed zawstydzeniem. „A co jeśli ktoś zada mi pytanie, a ja odpowiem coś głupiego i wszyscy będą się śmiać?”
Lęk jak i strach mają komponent fizyczny, behawioralny, emocjonalny i poznawczy. Oznacza to, że podczas ich doświadczania czujemy jakieś emocje, objawy z ciała, jakoś się zachowujemy i coś myślimy.

Przykładowo we wspomnianym już wystąpieniu publicznym możemy odczuwać:

•    objawy fizyczne: kołatanie serca, przyspieszony oddech, suchość w ustach, drżenie ciała, pocenie się, napięcie i sztywność mięśni, uderzenia gorąca, bladość lub czerwienienie się, rozszerzone źrenice,
•    objawy behawioralne: ucieczka, bezruch, atak, agresja, pobudzenie, chodzenie, hiperwentylacja, trudności w mówieniu, unikanie, ale i poszukiwanie wsparcia ;)
•    objawy emocjonalne: rozdrażnienie, frustracja, złość,
•    objawy poznawcze: utrata obiektywizmu, trudność w koncentracji uwagi, rozpraszanie się, słaba pamięć, poczucie odrealnienia, zawężenie pola uwagi, strach przed myślami, obrazami, wspomnieniami,

(między lękiem i strachem pojawia się wspomniana już różnica: strach dotyczy konkretnej rzeczy, np. obawy przed śmiercią, utratą panowania nad sobą, szaleństwem, lęk dotyczy zagrożenia o niejasnym charakterze np. „może mnie spotkać coś złego” a więc możemy nie wiedzieć przed czym czujemy lęk, a jeśli nie umiemy tego określić to nie wiemy też „przed czym uciekać lub co atakować”).

Pamiętaj, że problemem nie jest emocja czy stan, ale poziom jego natężenia i częstotliwość w jakiej występuje w Twoim życiu, a także to jak na nie reagujesz. Gdy czujesz, że Twoim życiem zaczyna rządzić lęk lub strach, który wpływa negatywnie na twój dobrostan psychiczny, a ty coraz gorzej sobie z nim radzisz rozważ spotkanie ze specjalistą z obszaru zdrowia psychicznego: psychologiem, psychoterapeutą, lekarzem psychiatrą.

#Lęk, #Strach, #Psychoterapia, #Emocje, #Psycholog, #Objawy, #StanEmocjonalny, #Zagrożenie, #Przyszłość

Opracowała: mgr Klaudia Radecka

• Clark D.A., Beck A.T. (2018). Zaburzenia lękowe. Podręcznik z ćwiczeniami opartymi na terapii poznawczo - behawioralnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
  
• Gillihan S.J. (2016). Wytrenuj swój mózg. Siedmiotygodniowy program dla osób z zaburzeniami lękowymi i depresją oparty na terapii poznawczo-behawioralnej. Poradnik z ćwiczeniami. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego