Czynniki leczące w psychoterapii Bez względu na to jaki rodzaj psychoterapii wybierzesz dla
siebie istnieją pewne czynniki główne, które pełnią funkcję leczącą niezależnie
od nurtu psychoterapii.
Relacja terapeutyczna Daje ona nowe doświadczenie w relacji z drugim
człowiekiem, dla wielu osób jest to pierwsza sytuacja, w której jest
wysłuchiwany bez oceny i komentarzy z nieudawanym zainteresowaniem.
Terapeuta empatycznie rozumie powody zachowania
pacjenta zamiast je krytycznie oceniać, namawia go do ich
odtwarzania, zastanawiania się nad nimi, przeżywania związanych z nimi uczuć i
poszukiwania znaczenia jakie miały dla pacjenta. Fakt, że w przeżywaniu dawnych
i obecnych doświadczeń urazowych uczestniczy terapeuta jest kolejnym doświadczeniem,
że udział innych osób w radzeniu sobie jest pomocny i
potrzebny.
Następnym ważnym doświadczeniem w psychoterapii jest autonomia
- pacjent poszukuje nowych sposobów radzenia sobie, wzorców reagowania i
zachowania. Terapeuta jako jego asystent nadzoruje te nowe doświadczenia.
Relacja terapeutyczna wzbudza nadzieję na zmianę i poprawę
funkcjonowania, ta zmiana jest jednak zależna od aktywności pacjenta,
co od samego początku jest podkreślane a terapeuta zachęca do tej aktywności,
do wzięcia odpowiedzialności oraz współpracy.
Korektywne doświadczenia emocjonalne
Odreagowanie emocjonalne i uwolnienie
się od przeżywanych uczuć to jedne z elementów, które psychoterapia
oferuje pacjentowi. Nie musi się on ich wstydzić czy kontrolować w obawie przed
krytyką, odrzuceniam. Dla terapeuty są one akceptowane i rozumiane, a ich
wyrażanie wspierane. W efekcie ma szansę wystąpić „katharsis”
czyli oczyszczenie, spadek napięcia, zmniejszenie siły przeżywania, większa
akceptacja własnych uczuć i nie traktowanie ich jako słabości.
Uwolnienie się od negatywnych emocji i koncentracja na zdarzeniach, które je
wywołują pozwala na nabywanie poznawczej perspektywy, co
zwiększa szansę na lepsze ich zrozumienie i spojrzenie na nie z innej strony.
Nadawanie
nowych doświadczeń uczuciom prowadzi do uwolnienia się od ich
negatywnego wpływu na bieżące zachowania.
Dzięki psychoterapii pacjent uczy się rozpoznawać
swoje uczucia i wykorzystywać je do własnych działań, przestaje im
zaprzeczać lub je wypierać, zauważa je, nazywa i uczy się akceptować, a
związana z nimi energia jest kierowana w odpowiednią stronę i wykorzystywana do
działania.
Doświadczenie korektywnej relacji emocjonalnej z terapeutą
jest kluczowe dla zmiany, pacjent uczy się analizować trudności,
dostrzegać w jaki sposób rozwija się jego relacja terapeutyczna, a w
konsekwencji daje to okazję do modelowania zachowań również w innych relacjach.
Lepsze poznanie siebie i otoczenia
Po pierwsze zmiana oceny dotychczasowych
doświadczeń życiowych - w psychoterapii analizuje się zarówno te
wydarzenia jak i to jak pacjent je przeżywa, czyli jakie subiektywne znaczenie
mają dla niego. Ma to na celu przede wszystkim oddzielenie
przeszłości od teraźniejszości i przerwanie zależności jednej od drugiej.
Odbywa się to przy pomocy zmiany oceny tamtych wydarzeń i tych
struktur w pacjencie, które mogą być ich efektem. Pacjent uczy skupiać się na
faktycznych wydarzeniach z tu i terazi odróżniać je
od tego, co selektywnie zachował w pamięci (to właśnie nadawało znaczenie
wydarzeniom z przeszłości).
Po drugie zmiana oceny siebie samego i własnego
otoczenia - nauka dostrzegania sposobów reagowania, rodzaju
przeżywanych uczuć i ich przyczyn, stopniowa zmiana samooceny.
Zdolność do odróżniania przeszłości od teraźniejszości, fantazji od
rzeczywistości, błędów poznawczych, motywów i reakcji innych osób, skłonności
do generalizowania. Pozwala to na lepsze zrozumienie otoczenia i siebie samego.
Po trzecie zmiana oceny przyszłości -
wszystko, co zostało wymienione wcześniej było powodem
widzenia przyszłości w kategoriach zagrożenia czy nieuchronnego zdarzenia,
niezależnego od pacjenta. Poczynione zmiany dotyczące własnych
możliwości i sprawstwa dają szansę na poszukiwanie sensu własnych działań i
sensu życia.
Doświadczanie nowych sposobów zachowania
Wszystkie doświadczenia i nabywane umiejętności
dają okazję do podejmowania nowych zachowań i eksperymentowania poznawczego
(dostrzegania własnych myśli, wspomnień) w warunkach gabinetowych
czyli kontrolowanych - wypróbowanie nowych zachowań nie jest uwarunkowane
realną rzeczywistością ani jej nie narusza, co umożliwia doskonalenie zachowań.
Na ostatnim etapie terapii pacjent rozpoczyna eksperymentowanie z
nowymi zachowaniami w realnym świecie.
Ostatnim ważnym elementem jest doświadczenie
związane z uświadamianiem sobie konsekwencji własnych zachowań - co
jest niezbędnym elementem regulacyjnym każdego zachowania. Zdolność do
rozpoznawania rezultatów własnego zachowania, sposobu wyrażania własnych emocji
i reakcji emocjonalnych innych osób.
