Odporność psychiczna

       Odporność psychiczna jest po pierwsze rozumiana jako jedna z cech osobowości, która związana jest mocno z reaktywnością emocjonalną naszego organizmu (reaktywność mówi o tym czy nasz układ nerwowy ma wysoką podatność na wzbudzenie czy nie). Każdy z nas różni się układem nerwowym, jedni są bardziej podatni na stres i wzbudzenie układu nerwowego a inni mniej. Reaktywność emocjonalna jest w przeważającej części uwarunkowana biologicznie, jednak w jakimś stopniu jesteśmy w stanie wpływać na tą cechę poprzez codzienne działania i wybory. Po drugie odporność psychiczna oznacza elastyczne reakcje w danej sytuacji -  regularne ćwiczenie i powtarzanie zachowań może wzmacniać tę cechę.

Odporność psychiczna w dużym stopniu odpowiada za to, w jaki sposób radzimy sobie z wyzwaniami, napięciem, stresem, presją otoczenia. Mówi o naszej stabilności emocjonalnej, wytrwałości, otwartości na wyzwania.

W innych definicjach odporności psychicznej zwraca się też uwagę na takie elementy jak: wewnętrzna dyscyplina, wiara w siebie, cierpliwość, wytrwałość, odpowiedzialność, tolerancja bólu czy pozytywne nastawienie.

Filary odporności psychicznej - model 4C
Omawiając temat odporności psychicznej, warto przytoczyć tzw. model 4C, który opisuje jej najważniejsze wymiary. Im większe osiągamy wyniki w tych filarach, tym większą mamy odporność psychiczną.
1.        Wyzwanie (challenge) oznacza postrzeganie życiowych wyzwań jako szansy, upatrywanie w kryzysach możliwości pozytywnych zmian oraz rozwoju.

2.        Pewność siebie (confidence) oznacza wysoki poziom wiary w swoje możliwości i kompetencje (emocjonalne, społeczne i zawodowe).

3.        Zaangażowanie (commitment) oznacza wytrwałość i sumienność w realizowaniu zadań, a także poczucie odpowiedzialności za jakość wykonania zadań i zobowiązań.

4.        Poczucie wpływu/kontrola (control) oznacza przekonanie o tym, że mamy wpływ na swój los, zdolność do kierowania własnymi decyzjami, zdolność do zmiany ich wraz ze zmieniającymi się okolicznościami. Poczucie wewnętrznej kontroli (moje życie zależy w dużej mierze ode mnie, nie od innych, Boga, losu) jest bardzo ważne, bo motywuje nas do podejmowania działań, nawet tych bardzo wymagających czy ryzykownych.

Dzięki tym filarom dużo łatwiej nam podnieść się po sytuacjach kryzysowych i niepowodzeniach życiowych. Łatwiej o powrót do równowagi, która to nie jest jednak tym samym co poczucie szczęścia. Odporność psychiczna pozwala czuć coś w rodzaju przyjemności i zadowolenia oraz wewnętrznego spokoju.

W jaki sposób pracować nad odpornością psychiczną?
Aby budować/ ćwiczyć odporność psychiczną należy przeanalizować swoje życie wewnętrze - sposób przeżywania emocji i popracować na nauce ich wyrażania.

W jej rozwoju potrzebna jest równowaga i elastyczność w działaniu, unikanie sztywnego myślenia i zamykania się na nowe doświadczenia.

Pomocne jest pozytywne nastawienie do ludzi i świata, wzmacnianie swojej samooceny poprzez dostrzeganie i docenianie swoich sukcesów i osiągnięć. To także nauka koncentrowania się na tym, co jest zależne od nas a na co nie mamy wpływu. Lepsze zarządzanie, organizacja czasu pracy i nauki, stawianie sobie celów życiowych krótko- i długoterminowych. Ważne jest również dbanie o aspekty związane ze sferą somatyczną tj. zdrowe odżywianie, regularny wysiłek fizyczny, higiena pracy i snu. Na wzmocnienie naszej odporności psychicznej wpływają także pozytywne relacje z innymi i tzw. wsparcie społeczne.

Nie bez znaczenia jest również nauka technik radzenia sobie ze stresem.

Wyróżniamy po pierwsze strategie związane z zadaniami i aktywnym działaniem. Jeżeli w życiu przydarza się coś trudnego to staramy się podejmować konkretne działania, aby to zmienić, aby nad tym pracować. Konkretne działania przynoszą efekty mniejsze lub większe, ale ta strategia pozwala nam budować poczucie własnej skuteczności i co za tym idzie, własnej wartości.

Jeżeli strategie zadaniowe zawodzą lub nie są możliwe to możemy zastosować strategie emocjonalne - staramy się zredukować emocjonalne koszty napięcia, które pojawiają się w związku z przeżywaną trudnością poprzez zdrowe, rozwijające nas strategie np. poprzez praktyki relaksacyjne, sport, wizualizacje, aromaterapię poszukiwanie wsparcia u bliskich itp.

Przeciwieństwem tych praktyk są praktyki regresywne takie jak strategie unikowo-zastępcze, np. odwracanie uwagi od problemu, sięganie po używki, objadanie się itp. Te strategie nie rozwijają nas, ponieważ zamiast zająć się problemem robimy wszystko, co pozwoli go odsunąć ze świadomości i zagłuszyć.

Jak w przypadku każdej zmiany/samorozwoju w sferze psychicznej warto pamiętać, że jest to proces, który wymaga czasu.

          #OdpornośćPsychiczna, #Zdrowie, #StrategieRadzeniaSobieZeStresem, #WsparcieSpołeczne, #StrategieEmocjonalne, #StrategieZadaniowe, #Równowaga, #Samoocena, #CelŻyciowy, #PewnośćSiebie, #Zaangażowanie, #Wyzwanie, #PoczucieKontroli

          Opracowała: mgr Klaudia Radecka

           Schiraldi Glenn (2021).

            Siła rezyliencji. Jak poradzić sobie ze stresem, traumą i przeciwnościami losu?

            Wyd: GWP