Mózg stary i nowy

     Dlaczego pod wpływem silnych emocji czasem doskonale wiemy co robić, a czasem działamy nieracjonalnie?
Jakiś czas temu znakomity badacz i naukowiec Paul MacLean stworzył koncepcję mózgu trójdzielnego. Podzielił on mózg na trzy części - pierwotny i najbardziej prymitywny mózg gadzi (odpowiadający za instynkty) umiejscowiony w pniu mózgu, mózg starych ssaków (zawierający układ limbiczny) związany z emocjami oraz mózg nowych ssaków czyli korę nową (odpowiadającą m.in.. za racjonalne myślenie). Części mózgu miały rozwijać się jedna po drugiej na kolejnych etapach ewolucji. Teoria nie została w pełni przyjęta przez świat neuronauki, ale dała początek dalszym analizom. Funkcje jakie badacz przypisał poszczególnym częściom mózgu pozostają jednak niezmienne, dziś szczególnie rozmawiając o emocjach, dzielimy mózg na mózg stary „emocjonalny” (pień mózgu i układ limbiczny) oraz mózg nowy „racjonalny” (kora nowa).

Pień mózgu odpowiada za podstawowe funkcje życiowe i potrzeby fizjologiczne organizmu, takie jak trawienie, sen, oddychanie, bicie serca czy ogólne utrzymanie homeostazy. Aktywuje również pierwotne instynkty.

Część limbiczna jest odpowiedzialna za podstawowe emocje, motywacje, zachowania społeczne i rodzicielskie. Oczywiście mózg stary występuje również u zwierząt, one także opiekują się potomstwem, rywalizują, a w odpowiedzi na strach atakują, uciekają lub zastygają bez ruchu.

Kora nowa odpowiada między innymi za posługiwanie się językiem, myślenie abstrakcyjne, analizę, wyciąganie wniosków oraz planowanie przyszłości czy rozpamiętywanie przeszłości.

W wielu reakcjach emocjonalnych zachowujemy się więc różnie, a to zależy od tego, która część mózgu zaczyna dominować np. czasem działamy instynktownie, walczymy lub uciekamy, gdy coś nam zagraża, opiekujemy się bliskimi a szczególnie potomstwem bez względu na okoliczności i jesteśmy w stanie wiele poświęcić. Za to odpowiada głównie mózg stary.

Z kolei mózg nowy pozwala nam przeanalizować czy dana reakcja emocjonalna jest słuszna, czy warto np. reagować złością czy lepiej ją zahamować. Dzięki nowemu mózgowi możemy planować, odraczać reakcje czy doświadczać empatii.

     Czy mózg może nas sabotować?
Problem pojawia się jednak, gdy obie części mózgu mają problemy w komunikacji lub dochodzi do sabotażu, którego dopuszcza się stary mózg. Dochodzi wtedy do trudności z racjonalnym myśleniem, umiejscowieniem sytuacji w kontekście, uświadomieniem emocji, regulacją emocji czy wygaszaniem reakcji na niezagrażające informacje, które się powtarzają.

Czy mózg może się czasem przegrzewać?
„Przegrzewanie kory przedczołowej” możemy zaobserwować na przykład podczas odczuwania długotrwałego lęku o dużym natężeniu, w zaburzeniach lękowych czy podczas kłótni z bliską osobą, kiedy to „mówimy co nam ślina na język przyniesie”. Szczególnie podczas tej drugiej sytuacji warto wziąć głęboki oddech i nabrać dystansu, by kora przedczołowa mogła znów działać prawidłowo ;).

Jeżeli doświadczasz trudności, które odbijają się na Twoim zdrowiu rozważ spotkanie ze specjalistą z obszaru zdrowia psychicznego: psychologiem, psychoterapeutą, lekarzem psychiatrą.

#MózgStary, #MózgNowy, #UkładLimbiczny, #KoraNowa, #MózgTrójdzielny, #MózgGadzi, #MózgSsaków

Opracowała: mgr Klaudia Radecka
·         Ekman P., Davidson R.J. (2002). Natura emocji. Podstawowe zagadnienia. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
·         Longstaff A. (2002). Krótkie wykłady. Neurobiologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
·         Traczyk W.Z. (2000). Fizjologia człowieka w zarysie. Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie