Co dzieje się z naszym ciałem, gdy odczuwamy stres, lęk czy strach?

       Osoby w stanie silnego lęku, na przykład doświadczające napadów panicznego lęku mają często wrażenie, że dzieje się z nimi coś złego. Przerażone chodzą od lekarza do lekarza myśląc, że coś im dolega, że mają atak serca lub inną przerażającą chorobę. Wykonane badania najczęściej wskazują na to, że wszystko jest w porządku i nie ma medycznego wytłumaczenia złego stanu zdrowia. Wtedy, na końcu tej drogi pada propozycja konsultacji z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą. 

Wiele osób nie może uwierzyć, że somatycznie nic złego im nie dolega, bo jak wytłumaczyć te nawracające duszności, kołatania serca, drżenie ciała czy zawroty głowy (a także szereg innych objawów)?

Układ nerwowy
Nasz układ nerwowy dzieli się na dwie główne części: pierwsza to ośrodkowy układ nerwowy zbudowany z mózgowia i rdzenia przedłużonego, druga to obwodowy układ nerwowy. Dzisiaj przyjrzymy się drugiemu z nich - obwodowy układ nerwowy dzieli się na część somatyczną (unerwia np. mięśnie szkieletowe i w dużej części podlega naszej świadomej kontroli) oraz część autonomiczną (unerwia np. narządy wewnętrzne i nie podlega świadomej kontroli). Autonomiczny układ nerwowy zbudowany jest z dwóch części, które działają antagonistycznie - układ współczulny (pobudzający) i przywspółczulny (hamujący).

Stres a układ współczulny

Kiedy doświadczamy realnego stresu, lęku, strachu lub złości (ale i nierealnego np. wywołanego myśleniem katastroficznym) mózg wysyła informację o zagrożeniu, która skutkuje wzmożoną czujnością i aktywnością organizmu - przygotowuje się on na reakcję obronną odziedziczoną po przodkach ;) (atak lub ucieczka). Źrenice się rozszerzają, tak jak oskrzela - oddech przyspiesza, wzrasta ciśnienie tętnicze a serce kurczy się szybciej. Dochodzi do zahamowania perystaltyki układu pokarmowego, do zahamowania dopływu krwi do jelit - krew w tym czasie dociera do rozszerzonych naczyń w innych częściach organizmu, głównie do mięśni (mogą pojawić się problemy żołądkowo - jelitowe). Zmniejsza się ilość wydzielanej śliny, która staje się gęsta (zasychanie w ustach). Organizm potrzebuje energii więc dochodzi do szeregu procesów chemicznych w organizmie by ją uzyskać, np. rozkład glikogenu do glukozy. Wzrasta wydzielanie noradrenaliny i adrenaliny, w mniejszym stopniu acetylocholiny.

Powyższe objawy są najczęstszymi komponentami fizycznymi zgłaszanymi przez osoby doświadczające lęku, które mocno wpływają na komponent behawioralny, czyli zachowanie w stanie lęku.

Relaks a układ przywspółczulny

Gdy zagrożenie mija lub układ nerwowy dostaje informacje, że organizm jest bezpieczny zostaje uruchomiony układ przywspółczulny, który działa na organizm hamująco. Uspokajamy się, oddech staje się wolniejszy, ciśnienie krwi się zmniejsza, wznawia się produkcja śliny i procesy trawienne, a głównym neuroprzekaźnikiem jaki jest wytwarzany jest acetylocholina.

Przez większość czasu uruchamiany jest nasz układ współczulny, (w końcu dzisiejszy świat tyle od nas wymaga) ważne jest więc by zachować równowagę i pozwolić działać też przywspółczulnemu. Pracuje on wtedy, gdy jesteśmy wypoczęci i zrelaksowani, pomocne więc będą: odpowiednia ilość dobrej jakości snu, wszelkie formy zadbania o siebie - ciepła, relaksująca kąpiel, dobry film lub książka, unikanie używek, kofeiny, stresu (wszystkiego, co działa na nas pobudzająco), ale przede wszystkim zadbanie o równowagę psychiczną: zrozumienie siebie, nauka regulacji emocjonalnej, samouspokajania, wszelkie techniki oddechowe, relaksacyjne, mindfulness.

Pamiętaj, że utrzymywanie układu nerwowego we wzbudzeniu może działać negatywnie i być przyczyną wielu problemów zdrowotnych, nie tylko psychicznych, ale i somatycznych. Jeżeli trudno Ci zapanować nad „negatywnymi” emocjami lub potrzebujesz pomocy w zadbaniu o siebie rozważ kontakt ze specjalistą.

#UkładNerwowy, #UkładWspółczulny, #UkładPrzywspółczulny, #UkładAutonomiczny, #Stres, #Lęk, 

        #RównowagaPsychiczna

          Opracowała: Klaudia Radecka
•              Clark D.A., Beck A.T. (2018). Zaburzenia lękowe. Podręcznik z ćwiczeniami opartymi na terapii poznawczo - behawioralnej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
•              Ekman P., Davidson R.J. (2002). Natura emocji. Podstawowe zagadnienia. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
•              Gillihan S.J. (2016). Wytrenuj swój mózg. Siedmiotygodniowy program dla osób z zaburzeniami lękowymi i depresją oparty na terapii poznawczo-behawioralnej. Poradnik z ćwiczeniami. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
•              Kępiński A. (2002). Lęk. Kraków: Wydawnictwo Literackie 
•              Longstaff A. (2002). Krótkie wykłady. Neurobiologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
•              Pużyński, Rybakowski, Wciórka (2011). Psychiatria. T 2. Wrocław: Elsevier Urban & Partner
•              Traczyk W.Z. (2000). Fizjologia człowieka w zarysie. Warszawa: PZWL