Trauma

   Trauma oznacza ranę, jest określeniem, które w psychologii wiąże się z wystąpieniem silnie stresującej sytuacji, która generuje silne emocjonalne pobudzenie, jego pojawienie się przekracza zdolności adaptacyjne jednostki. Traumatyczne doświadczenia zostawiają po sobie dużo bolesnych ran w psychice, zmian w funkcjonowaniu układu nerwowego.

Im wcześniejsza ekspozycja na doświadczenia traumatyczne, tym większe zmiany w kształtującej się strukturze osobowości człowieka. Przeżycie traumy wiąże się bezpośrednio z problemami w samoregulacji, z tworzeniem i utrzymywaniem bliskich relacji, przeżywaniem silnych negatywnych emocji - wstydu, poczucia winy, z występowaniem somatyzacji i lęku.

Trauma może pojawić się u osoby, której bezpośrednio dotyczy wydarzenie, ale także u osób, które są świadkami wydarzenia lub uczestniczą w nim pośrednio, jak np. bliscy ofiary.

Rodzaje traumy

Trauma typu I - jest ona wynikiem silnych, nagłych i niespodziewanych doświadczeń, które jednocześnie trwają stosunkowo krótko lecz silnie zagrażają zdrowiu lub życiu. Zaliczamy tutaj wszelkiego rodzaju wypadki komunikacyjne, przemoc seksualną - gwałt, bycie świadkiem lub uczestnikiem napadu, przestępstwa, doświadczenie poronienia, śmierci bliskiego, bycie uczestnikiem klęsk żywiołowych itp.

Trauma typu II - jest związana raczej z przedłużającą się ekspozycją na bodziec traumatyczny, a więc dotyczy sytuacji powtarzających się i długotrwałych jak np. doświadczanie przemocy w związku lub rodzinie, powtarzające się nadużycia seksualne, znęcanie się psychiczne lub emocjonalne, prześladowanie, mobbing, wszelkie sytuacje związane z wojną.

W wyniku doświadczania traumy może rozwinąć się ostra reakcja na stres i zespół stresu pourazowego.

Możemy wyróżnić również traumę relacyjną, która związana jest bezpośrednio z osobami najbliższymi, które często już od wczesnego dzieciństwa poprzez swoje zachowanie - takie jak np. niesprawiedliwe karanie, umniejszanie, zaniedbywanie, przemoc słowną, zachowania niestabilne w wyniku uzależnienia czy choroby utrudniały lub uniemożliwiały całkowicie budowanie poczucia bezpieczeństwa i bezpiecznych relacji.

Powtarzalność doświadczeń traumatycznych, szczególnie w traumie relacyjnej sprawia, że takie zachowania bliskich i powstające w ich wyniku odczucia stają się czymś naturalnym i codziennym. Dana osoba „przyzwyczaja się do krzywdy”, wie, że ona wystąpi, gdyż występuje cyklicznie. Doświadczenia z pierwszych lat życia i takie, które występują w kluczowych etapach rozwojowych, wyrządzają największe spustoszenie.

W wyniku tego rodzaju traumy może rozwinąć się tzw. złożona trauma, czyli complex PTSD lub DESNOS (Disorders of Extreme Stress Not Otherwise Specified).

Rozumienie traumy

Podczas doświadczania zagrożenia zdrowia i/lub życia nasz organizm doświadcza nagłego silnego ładunku emocjonalnego, pomieszczenie go i poradzenie sobie z nim może nie być możliwe, wtedy uruchamiane zostają inne mechanizmy obronne, takie jak np. wyparcie, tłumienie, dysocjacja, które pozwalają utrzymać trudne treści z dala od naszej świadomości.

Te odizolowane treści pozostają zamrożone w formie wspomnień w takiej samej formie w jakiej zostały zapamiętane (z całym ładunkiem emocjonalnym) w chwili zdarzenia. Mogą one próbować przedostać się do świadomości poprzez np. intruzywane wspomnienia tzw. flashbacki, koszmary senne czy inne objawy, jak np. somatyzacje.

Aby poradzić sobie z traumą często niezbędna jest psychoterapia, która pomoże między innymi odblokować doświadczenia urazowe tak, aby układ nerwowy mógł je przetworzyć, nadać im nowe znaczenie, podejść do nich z dystansem.
 
#Trauma, #TraumaRelacyjna, #TraumaZłożona, #TraumaTypuI, #TraumaTypuII, #Psychoterapia, #ZespółStresuPourazowego

Opracowała: mgr Klaudia Radecka
•    Tomalski R., Pietkiewicz I.J. (2020). Złożony zespół stresu pourazowego – przełom w leczeniu zaburzeń osobowości. Psychiatr Psychol Klin 2020, 20 (1), p.54-60
•    Francine Shapiro (2017). Pozostawić przeszłość w przeszłości
•     Bessel Van Der Kolk (2018) Strach ucieleśniony