Czynniki wpływające na rozwój traumy

   Objawy traumy
Według klasyfikacji chorób DSM-IV osoby, które uległy traumie mogą mieć szereg różnych objawów: retrospekcje (odtwarzanie w pamięci przeżyć z przeszłości), niepokój, lęk, ataki paniki, bezsenność, depresja, dolegliwości psychosomatyczne, napady wściekłości, powtarzające się zachowania autodestrukcyjne. Niekiedy objawy mogą być tak dziwne i niewytłumaczalne, że sami zaczynami wątpić czy istnieją.

Wielu z nas doświadczyło sytuacji, którą ciężko było opisać słowami, (aby ją zrozumieć należałoby ją przeżyć) jedną z takich jest trauma. Słowa nie opisują doznanego cierpienia i krzywdy, często zupełnie nie idą w parze z tym co odczuwamy.

Słysząc o traumie myślimy najczęściej o ofiarach wojny, weteranach wojennych, osobach maltretowanych w wyniku przemocy czy ofiarach katastrof. Jednak trauma jest czymś tak powszechnym i codziennym, że większość z nas nie dostrzega nawet jej istnienia. Wiele skutków traumatycznych doświadczeń pozostaje uśpionych i gromadzi się przez lata. Okresy chronicznego stresu lub nagłe trudne sytuacje stresowe mogą uruchomić głęboko uśpione traumy.

Kto zatem może ulegać traumie? Od czego zależy czy dana osoba ulegnie traumie i czy wykształcą się u niej objawy?

Co wpływa na rozwój traumy?
•    samo wydarzenie, jak bardzo jest zagrażające, jak długo trwa, jak często się powtarza, (najtrudniejsze są wydarzenia silnie zagrażające, które pojawiają się cyklicznie);

•    sytuacja życiowa w chwili zdarzenia, a więc wsparcie społeczne lub jego brak, jego rodzaj, istotne są także zdrowie fizyczne (choroba lub jej brak, wyczerpanie, niedożywienie);

•    cechy danej osoby - jedni ludzie są bardziej odporni na stresujące wydarzenie niż inni, poza cechami osobowości liczy się tutaj siła, szybkość i ogólna sprawność fizyczna, wiek, poziom rozwoju fizycznego i odporności (inna będzie reakcja niemowlęcia a inna osoby dorosłej np. na sytuacje stresową jaką jest wychłodzenie organizmu);

•    wyuczone zdolności - osoba dorosła, która ma większe doświadczenie inaczej znosi pewne trudne sytuacje niż np. dziecko (w odniesieniu do wychłodzenia organizmu dorosły może poszukać rozwiązania, założyć sweter, opuścić pokój, spróbować się rozgrzać, małe dziecko czy niemowlę nie ma takich zdolności);

•    przekonanie o możliwościach radzenia sobie - pewność, że mogę się obronić przed niebezpieczeństwem jest istotna i nie musi zależeć od zasobów wewnętrznych i zewnętrznych;

•    zasoby zewnętrzne - to, co zapewnia nam otoczenie, abyśmy mogli czuć się bezpieczniej, np. kryjówka lub pomoc przyjaciela; dzięki nim powstaje wewnętrzne poczucie zaradności (ale tylko wtedy, kiedy poziom naszego rozwoju pozwala nam skorzystać z tego zasobu);

•    zasoby wewnętrzne czyli tzw. wewnętrzne plany działania zakodowane jako instynktowne reakcje - zdrowy układ nerwowy na niebezpieczeństwo odpowiada uruchomieniem tych planów działania (np. ochrona przed lecącą w naszą stronę piłką, ale także reakcja walki, ucieczki, zastygnięcia);

•    przeszłe doświadczenia sukcesów lub porażek - to jaki wewnętrzny plan aktywujemy zależy od tego czy w przeszłości w podobnych sytuacjach odnosiliśmy sukces czy porażkę.

Jakie mogą być objawy postraumatyczne?
•    poczucie braku kontroli
•    bezradność, bezsilność
•    trudności ze skupieniem uwagi
•    problemy z pamięcią
•    koszmary senne
•    bezsenność lub nadmierna senność
•    chroniczne zmęczenie
•    nagłe zmiany nastroju,
•    unikanie miejsc i osób przypominających o traumatycznym zdarzeniu
•    nieadekwatne reakcje emocjonalne do zaistniałej sytuacji
•    nadużywanie substancji psychoaktywnych jako sposób na poradzenie sobie z przytłaczającymi emocjami
•    chroniczny ból
•    nieumiejętność nawiązywania relacji międzyludzkich
•    ZABURZENIA PSYCHICZNE: Zespół Stresu Pourazowego (PTSD), zaburzenia lękowe, ataki paniki, depresja

Aby poradzić sobie z traumą potrzebna jest psychoterapia, która pomoże między innymi odblokować doświadczenia urazowe tak, aby układ nerwowy mógł je przetworzyć na nowo.

#Trauma, #ObjawyTraumy, #PrzyczynyTraumy

Opracowała: mgr Klaudia Radecka
•    Levine P.A., Frederick A. (2012). Obudźcie tygrysa. Leczenie traumy. Warszawa: Wyd. Czarna Owca