Rodzaje i przykłady uzależnienia
Uzależnienie to bardzo zróżnicowana grupa, pomimo pewnych cech wspólnych występują też istotne różnice. Uzależnienia możemy pogrupować na dwa sposoby.
Pierwszy sposób polega na przyjęciu jako kryterium podziału rodzaj objawów, jakie wywołuje dane uzależnienie:
- Uzależnienie fizyczne wynika z przystosowania się organizmu do działania przy określonym poziomie danej substancji. Obniżenie tego poziomu prowadzi do licznych dolegliwości zwanych zespołem odstawienia. Należą do nich bóle, poczucie zimna, biegunki, wzrost ciśnienia krwi i zaburzenia rytmu serca, bezsenność, nadmierna potliwość, suchość w ustach. Osoba odczuwa konieczność zażycia środka, która jest podyktowana potrzebą zaburzonego organizmu. Wraz z wydłużeniem czasu przyjmowania substancji, zwiększa się tolerancja na nią.
- Uzależnienie psychiczne (psychologiczne) polega na stałym myśleniu o zażywaniu i zdobywaniu danej substancji. Sięganie po substancje wiąże się z usprawiedliwianiem i wyszukiwaniem ważnych powodów, które mają uzasadniać jej przyjmowanie – pacjent racjonalizuje swoje zachowanie tak, aby przekonać siebie i innych, że nie jest uzależniony. Osłabieniu ulega zainteresowanie innymi ważnymi aspektami życia.
Uzależnienie psychiczne trwa całe życie, powrót do
nałogu jest możliwy nawet u ludzi, którzy są abstynentami od
wielu lat. Wiąże się to z biologicznym modelem uzależnienia (model dopaminowo
serotoninowy). Następstwa uzależnień psychicznych mają większy wpływ
na codzienne funkcjonowanie chorego niż na organizm.
- Uzależnienie społeczne (środowiskowe) związane jest z potrzebą przynależności do jednostek lub grup społecznych. Powodem powstania uzależnienia może być moda lub wpływ otoczenia. Na uzależnienie społeczne niezwykle podatna jest młodzież i młodzi dorośli, którzy dążą do przynależności do grup społecznych. W grupach tych często ma miejsce wspólne używanie alkoholu, narkotyków czy palenie papierosów. Osoba pragnąca przynależeć do grupy, aby nie odstawać przyłącza się do zażywania substancji.
Jeśli osoba uzależniona nie będzie wykazywać cech,
jakich grupa od niej wymaga, to spotka się z odrzuceniem.
Podłożem uzależnienia społecznego jest uzależnienie od grupy, a nie
substancji, jakie osoba uzależniona spożywa pod wpływem rówieśników.
W drugim przypadku uzależnienia dzielimy ze względu na przedmiot uzależnienia:
- Uzależnienie od substancji psychoaktywnych - istnieje kilka typów substancji od, których możemy się uzależnić: alkohol; benzodiazepiny; opiaty np. morfina, heroina oraz nikotyna; psychodeliki, np. LSD; psychostymulanty, do których należą np. amfetamina i kokaina.
- Uzależnienie behawioralne - jest to uzależnienie od pewnych zachowań, które sprawiają przyjemność. Występuje tutaj uzależnienie głównie psychiczne Uzależnienie behawioralne może być od seksu, masturbacji, grania w gry komputerowe, hazardu, pracy, jedzenia, zakupów, samookaleczanie.
- Uzależnienie społeczne - kluczowym elementem jest chęć przynależności jednostki do określonej grupy społecznej, która wiąże się z silnym uzależnieniem od grupy, potrzebą jej aprobaty i opinii.
W obecnych czasach obserwujemy rozwój coraz nowszych uzależnień. Poniżej przykłady niektórych z nich:
- Uzależnienie od gier komputerowych - ta forma uzależnienia dotyka głównie młode osoby, które nie mają w jaki sposób spożytkować swojego wolnego czasu. Główne objawy to: spędzanie wielogodzinnego czasu na grach oraz okłamywanie najbliższych co do jego ilości, zaniedbywanie obowiązków i poświęcenie się grze w pełni, obsesyjne myślenie o grze, rozdrażnienie i złość w przypadku braku dostępu do gry.
- Fonoholizm - czyli uzależnienie od telefonu komórkowego. Główne objawy to: nierozstawanie się z telefonem chociaż na chwilę, objawy lęku, gdy telefon przestanie działać, odczuwanie wewnętrznego przymusu kontaktowania się z innymi za pomocą telefonu, bardzo częste pisanie wiadomości - nawet tych nieistotnych - na komunikatorach internetowych.
- Uzależnienie od mediów społecznościowych - od facebooka, od instagrama daje następujące objawy: utrata kontroli nad czasem spędzanym w internecie, uczucie niepokoju, rozdrażnienia i pustki, gdy korzystanie z internetu staje się niemożliwe, brak czasu dla rodziny i znajomych oraz zaniedbywanie obowiązków, uczucie rozczarowania, gniewu, gdy publikowane treści nie zyskują popularności wśród znajomych/obserwatorów.
- Uzależnienie od niezdrowego jedzenia - zwłaszcza od jedzenia „śmieciowego” i słodyczy. Produkty te zawierają ogromne ilości cukru, który to powoduje uzależnienie - schemat działania jest przybliżony do uzależnienia od narkotyków.
- Uzależnienie od zakupów (zakupoholizm) - uzależnienie od zakupów charakteryzuje się nadmiernym spędzaniem czasu i wydawaniem każdych pieniędzy na zakupy, objawem są również kłamstwa odnoszące się do ilości wydawanych pieniędzy i zakupów oraz ich ukrywanie.
- Uzależnienie od ćwiczeń - wykonywanie rygorystycznych ćwiczeń w celu uwolnienia endorfin - uzależnieni przeważnie ćwiczą dłużej niż dwie godziny dziennie, a nawet rezygnują z pracy lub szkoły, aby móc ćwiczyć.
- Uzależnienie od zabiegów medycyny estetycznej i chirurgii plastycznej.
- Uzależnienie od opalania się, przede wszystkim w solarium.
- Ortoreksja (nadmierna koncentracja na zdrowym jedzeniu).
- Bigoreksja (przesadna dbałość o własną sylwetkę, poprzez podejmowanie ćwiczeń fizycznych, stosowanie sterydów anabolicznych).
- Drunkoreksja (zastępowanie jedzenia alkoholem w celu utrzymania szczupłej sylwetki)
- I wiele innych.
Jeżeli podejrzewasz, że Ty lub bliska Ci osoba zmagacie się z uzależnieniem rozważ konsultację ze specjalistą.
#Uzależniania, #RodzajeUzależniania, #UzależnienieFizyczne, #UzależnieniePsychiczne, #UzależnianieSpołeczne, #Uzależnienie Behawioralne